Relaties België-Japan

Overzicht van de bilaterale relaties tussen België en Japan

België en Japan, twee geïndustrialiseerde democratieën, kunnen bogen op veelzijdige en vriendschappelijke bilaterale relaties, gebaseerd op gedeelde waarden en wederzijds vertrouwen.

Onze beide landen delen een gemeenschappelijk erfgoed dat ver teruggaat in de tijd, en onze samenwerking gaat steeds breder en dieper.

De nauwe banden tussen de Japanse keizerlijke familie en de Belgische koninklijke familie voegen bovendien een bijzondere dimensie toe aan de betrekkingen tussen België en Japan.
 

Vóór 1639 vond een beperkt aantal boeken en kunstwerken uit België, met inbegrip van kaarten van de in Antwerpen geboren Ortelius en Vlaamse religieuze gravures, zijn weg naar Japan. Deze waren geïntroduceerd door de Europese (Portugese) missionarissen en Japanse gezanten die terug kwamen van verkennende missies naar Europa. Gedurende de periode van isolatie die duurde van 1639 tot 1854, werden boeken, die dienden als jaarlijkse giften aan de Shogun te Edo, uit Europa geïmporteerd door Nederlandse handelaren. Zo werd het Cruydt-Boeck, een botanische verhandeling in het Nederlands van Dodoens (Mechelen, 1517-1585), vertaald in het Japans in de 18e eeuw. Ook werden kopieën van afbeeldingen van het menselijk lichaam uit de Vivae Imagines Partium Corporis Humani, het belangrijke anatomisch traktaat van Vesalius (1514-1564), en uit het werk van Jan Palfijn (1650-1730), gebruikt om de Japanse medische wetenschapsboeken van de 18e en 19e eeuw te illustreren. Niet alleen de officiële tolken van de Nederlandse handelaars  studeerden toen trouwens de Nederlandse taal, maar ook sommige geleerden in Edo, die zo de kans zagen toegang te krijgen tot informatie over de rest van de wereld. Hoewel het onduidelijk blijft hoe ze er terecht zijn gekomen, wordt een aantal Vlaamse en Brusselse wandtapijten uit de 16de en de 17de eeuw in zeer goede staat bewaard in Kyoto en Nagahama (in musea), en in Otsu en Kanazawa (in privécollecties). Het Kyoto-wandtapijt een afbeelding van koning Priamus en zijn vrouw, siert de achterkant van de Koiyama praalwagen (praalwagen van de Karper) op de jaarlijkse stoet van het Gion festival.

Na de opening van Japan voor de buitenwereld, was België het 9de land om formele diplomatieke betrekkingen met Japan aan te knopen met de ondertekening van het Verdrag over Vriendschap, Handel en Scheepvaart (1866). De economische banden werden snel hechter en aan de eeuwwisseling was België de derde handelspartner van Japan. Het was bijna “vanzelfsprekend” dat functionarissen op zoek naar inspiratie in de Westerse landen voor de creatie van moderne instellingen in Japan, hun blik richtten op België, een top 5 industriële macht in die dagen. Als een mogelijk model voor de Meiji-grondwet (1889), werd de Belgische grondwet grondig bestudeerd, vóór uiteindelijk de voorkeur werd gegeven aan de Pruisische constitutie. De Nationale Bank van België diende echter als een organisatorisch, institutioneel en architectonisch model voor de Nationale Bank van Japan.

De eerste Belgische diplomatieke vertegenwoordiging in Japan werd geopend in 1866 in Yokohama. In 1893 verhuisde de Legatie naar Tokio. In 1921 werd de Belgische Legatie in Tokio een volwaardige Ambassade. In 1928 werd het ambassadeterrein in Kojimachi verworven, en dit bleef de locatie van de Belgische Ambassade tot vandaag. Het huidige ambassadegebouw is het derde op deze locatie en werd ingehuldigd in 2010.
 

In 2016 werd de 150ste verjaardag van de vriendschapsrelaties tussen België en Japan gevierd. De belangrijke herdenking vond plaats onder de auspiciën van Zijne Majesteit de Keizer van Japan en Zijn Majesteit de Koning der Belgen. Een rijk programma van evenementen vond plaats gedurende het hele jaar, zowel in België als Japan. De activiteiten onderlijnden de talrijke raakpunten en gemeenschappelijke waarden, versterkten de vriendschapsbanden en moedigden de culturele en academische uitwisselingen verder aan.  

De viering werd bekroond met het Staatsbezoek aan Japan van Hunne Majesteiten de Koning en de Koningin der Belgen, Koning Filip en Koningin Mathilde, van 10 tot 15 oktober 2016.

Meer informatie
 

De bilaterale betrekkingen intensifieerden in snel tempo in de jaren zestig, toen Japanse bedrijven met succes toegang zochten tot de Europese markten en investeerden in Europese landen. Dat is ook de reden waarom het aantal bilaterale overeenkomsten tussen België en Japan steeg in de periode tussen 1959 en 1973. Tegenwoordig wordt steeds meer materie behandeld in het kader van de EU-Japan betrekkingen.

Lijst van bilaterale overeenkomsten tussen België en Japan

• Treaty of Friendship, Trade and Navigation (establishment of diplomatic relations) 01 August 1866
• Consular Convention, 22 December 1896
• Air Transport Agreement, 20 June 1959 (extended to cargo flights in 2009)
• Agreement on the Avoidance of Double Taxation with Respect to Taxes on Income, 28/03/1968 (amended in January 2010)
• Agreement suppressing the requirement of visa for short term visits, 1972
• Agreement on cultural affairs, 1973
• Agreement on social security, 23 February 2005 (entry into force in 2007)

Ook lokale culturele banden bloeiden sinds de tweede helft van de 20e eeuw, met een totaal van 6 actieve zusterstedenovereenkomsten tussen Japanse en Belgische steden.

Lijst van zustersteden

• Himeji - Charleroi (sinds 1965)
• Kanazawa - Gent (sinds 1971)
• Komatsu - Vilvoorde (sinds 1974)
• Itami - Hasselt (sinds 1985)
• Nagakute - Waterloo (sinds 1992)
• Hanyu - Durbuy (sinds 1994)

Wat de Belgische uitvoer van goederen betreft, is Japan de 17de klant van België, en 3de klant in Azië, na China en India. Chemische en farmaceutische producten vertegenwoordigden het grootste deel van de Belgische export naar Japan, wat van Japan de op één na grootste markt buiten de EU (na de VS) in deze sector maakt. Transportuitrusting vertegenwoordigt de op één na grootste categorie van de Belgische export, gevolgd door voedingsproducten. Van de EU-lidstaten staat België gerangschikt als de 5de belangrijkste exporteur naar Japan.

Wat de invoer van Japanse goederen in België betreft, is Japan onze 9de grootste leverancier, en de 2de in Azië na China. Vervoermiddelen zijn de grootste invoercategorie, goed voor 50% van alle invoer, gevolgd door machines. Van de EU-lidstaten is België de 4de grootste importeur van Japanse goederen.

België is een aantrekkelijk land voor Japanse investeringen in Europa. Japan is de op één na grootste niet-Europese bron van directe buitenlandse investeringen in België na de Verenigde Staten. Ongeveer 300 filialen van Japanse bedrijven zijn er gevestigd. Rechtstreeks stellen ze bijna 30.000 mensen tewerk. Ongeveer 20% van de Japanse bedrijven in België zijn actief in de automobielindustrie.

Met bijna 80 vestigingen in Japan, is de Belgische industriële aanwezigheid in Japan geconcentreerd in de sector van de chemie, farmaceutica en biotechnologie, gevolgd door ICT en de automobiel- en materialen sector.

De vriendschappelijke bilaterale betrekkingen en belangrijke economische banden tussen beide landen worden gekenmerkt door regelmatige officiële bezoeken. De eerste Belgische handelsmissie naar Japan vond plaats in 1962 onder leiding van Prins Albert. Sindsdien volgden handelsmissies op hoog niveau elkaar op regelmatige basis op. De laatste vond plaats in december 2022 onder leiding van HKH Prinses Astrid.
 

De zeer nauwe banden tussen de Japanse Keizerlijke Familie en de Belgische Koninklijke Familie voegen een heel bijzonder accent toe aan de Japans-Belgische relaties. De eerste persoonlijke contacten tussen de Belgische Koninklijke familie en de Japanse keizerlijke familie gaan terug tot 1921 toen toenmalig Kroonprins Hirohito België bezocht in het kader van een rondreis door Europa. De vriendschappelijke relatie werd verder gezet door de volgende generatie: toenmalig Kroonprins Akihito en Prinses Michiko verbleven namelijk meerdere malen in Laken als privégasten van Koning Boudewijn in de jaren ‘50, en later in de jaren ‘80, samen met hun oudste zoon Naruhito.

  
(© J. De Weel) Koning Leopold III en Prinses Liliane, Koning Boudewijn, Kroonprins Akihito, en Prins Alexander

Zowel Koning Boudewijn en Koningin Fabiola, als Koning Albert II en Koningin Paola brachten meermaals officiële en privé-bezoeken aan Japan. De traditie zet zich voort met regelmatige bezoeken naar Japan van Koning Filip en Koningin Mathilde.

Koning Boudewijn en Koningin Fabiola brachten een Staatsbezoek aan Japan in 1964. In 1993 brachten Keizer Akihito en Keizerin Michiko een Staatsbezoek aan België. Koning Albert en Koningin Paola, begeleid door ZKH Kroonprins Filip, brachten een Staatsbezoek aan Japan in 1996. Koning Filip en Koningin Mathilde brachten een Staatsbezoek aan Japan in 2016, ter gelegenheid van de 150ste verjaardag van de vriendschapsrelatie tussen België en Japan. Hunne Majesteiten de Keizer en de Keizerin boden een Staatsbanket aan op het Keizerlijk Paleis in Tokio en vergezelden hen op een culturele uitstap naar Yuki City in de prefectuur Ibaraki. Het Belgisch Koninklijk Paar bracht ook een bezoek aan Nagoya en Osaka.
 

Op staatsbezoek in België (© Van Parys Media/Sygma/Corbis)

Op staatsbezoek in Japan (© Van Parys Media/Sygma/Corbis)

Staatsbezoek 2016 (© Belga Image)

Voor meer informatie over de band tussen beide families kunt u terecht op de volgende blog (alleen in het Frans), die een mooi overzicht en vintage foto's aanbiedt.
 

België geniet een uitstekend imago in Japan. Sinds de jaren ‘60 en de ontwikkeling van een sterke aanwezigheid van Japanse investeerders in België, is het beeld dat Japanse burgers van België hebben, gevormd door vier belangrijke elementen waar het publiek mee in aanraking komt in ons land en zijn cultuur: werk, toerisme, kwaliteitsconsumptiegoederen en kunst.

De hervatting van de directe vlucht tussen Brussel en Tokio in oktober 2015 heeft in grote mate bijgedragen tot de aantrekkingskracht van België voor Japanse zakenlieden en toeristen."Chocolade en kant," of het imago van België als land van de gastronomie, vakmanschap, geschiedenis en traditie, blijven sterke troeven voor Japanse toeristen.

Zo’n 5000 Japanse onderdanen zijn ingeschreven bij de Japanse ambassade in Brussel. Japanse managers en werknemers die in België hebben verbleven en die, zonder uitzondering, uitstekende herinneringen aan hun jaren in België hebben overgehouden, dragen ook bij tot het voortreffelijk imago van België in Japan. Hetzelfde kan worden vastgesteld bij de 3.000 oud-studenten van de Japanese School of Brussels, die zelfs een alumni-vereniging (Japan School van Brussels Alumni) hebben opgericht en af en toe bijeenkomen op de Belgische ambassade in Tokio.

De Belgium-Japan Association and Chamber of Commerce (BJA), die gevestigd is in Brussel, groepeert het merendeel van de Japanse investeerders in België en Belgische bedrijven die intensief zaken doen met Japan.

In Japan zijn er meer dan 1200 Belgen geregistreerd in de consulaire registers van de Ambassade in Tokio. De Belgian-Luxembourg Chamber of Commerce in Tokio biedt een stabiel en sympathiek ontmoetingskader voor Belgische zakenlui in Japan.

De Japan Belgium Society, onder het erepatronage van ZKH Prins Hitachi, heeft afdelingen in Tokio en Osaka. Leden ervan zijn voornamelijk Japanse (en Belgische) burgers die een grote affiniteit voelen voor België, zowel professioneel als persoonlijk, die deze band willen handhaven en willen bijdragen aan het imago en de reputatie van België in Japan. Japanse bedrijven met een lange aanwezigheid in België worden vaak lid van de JBS.

De Japan Belgium Academic Society, een zusterorganisatie van de JBS opgericht in 2007, verenigt dan weer de Japanse academici met een band met België en Japanse beursstudenten die in België gestudeerd hebben.

De hechte en vriendschappelijke relaties tussen de keizerlijke en koninklijke families, die zijn overgegaan van generatie op generatie, hebben ook in grote mate bijgedragen aan het uitstekende imago van België in Japan.

Het belang van Brussel, zetel van de Europese instellingen, voor de perceptie van België in Japan mag niet worden onderschat. België is ook wijd en zijd erkend als een levendig artistiek en cultureel centrum. Het bewijs hiervan zijn de talloze Japanse studenten kunst die ervoor kiezen om hun opleiding in ons land te vervolmaken. De Antwerpse modeacademie, La Cambre, en onze muziekacademies staan hoog aangeschreven in Japan, net als de Internationale Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth. Tal van culturele evenementen met betrekking tot België worden elk jaar georganiseerd in Japan (tentoonstellingen van befaamde schilders als Rubens of Delvaux, vertoningen van Belgische films, etc.), meestal dankzij de financiële steun van belangrijke Japanse culturele sponsors.
 

In Japan wordt België niet alleen geassocieerd met zijn beroemde historische en culturele erfgoed, kunstenaars en kunstvormen (Brugge, Art Nouveau, Magritte, Brueghel, enz.), en zijn gastronomische producten. Het wordt ook in verband gebracht met twee verhalen die niet algemeen bekend zijn in België, maar enorm populair zijn in Japan dankzij de massamedia. Het eerste verhaal is geïnspireerd op de roman "A Dog of Flanders" uit 1872 van de Engelse schrijfster Marie-Louise de la Ramée. Het verhaal, met in de hoofdrol een arme Vlaamse jongen genaamd Nello en zijn hond Patrasche, speelt zich af in het Antwerpse. “A dog of Flanders” kende vele adaptaties in Japan: in de vorm van een tekenfilmserie voor tv, een tekenfilm uitgebracht in de cinemazalen en een film (in 1975, 1992, 1997, 2009). Het toneelstuk "Blue Bird", van Belgisch auteur en Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck is ook bekend in Japan, voornamelijk dankzij de uit 1980 daterende tekenfilmreeks "Maeterlinck's Blue Bird: Tyltyl and Mytyl’s adventurous journey".